Rối loạn phổ tự kỷ là một tập hợp các rối loạn phát triển lan rộng ở cấp độ khác nhau từ nhẹ đến nặng, có khởi phát sớm từ khi trẻ trước 3 tuổi và diễn biến kéo dài. Biểu hiện chung của tự kỷ bao gồm những khiếm khuyết trong 3 lĩnh vực là kém tương tác xã hội, kém giao tiếp và hành vi bất thường. Bên cạnh đấy trẻ thường có rối loạn cảm giác. Nhiều trẻ tự kỷ có kèm theo tăng động và chậm trí tuệ.
Rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Tự kỷ hay thường được gọi là rối loạn phổ tự kỷ (autism spectrum disorder) là một rối loạn bao gồm các biểu hiện lâm sàng đặc trưng với năng lực thiếu hụt về kỹ năng xã hội, các hành vi lặp lại và thiếu hụt hay thậm chí không có khả năng giao tiếp và ngôn ngữ.
Ngoài các biểu hiện nêu trên, trẻ tự kỷ còn có thể có những biểu hiện lâm sàng khác như co giật, động kinh, rối loạn vị giác, âm thanh, giấc ngủ, tăng động giảm chú ý, có vấn đề về hệ tiêu hóa, thường xuyên sợ, bồn chồn…vv.
Theo ghi lại và xác nhận thì số lượng trẻ mắc tự kỷ được phát hiện ngày càng tăng.
Tỉ lệ mắc chứng tự kỷ ở nam và nữ là không giống nhau. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em trai có tỉ lệ mắc cao hơn trẻ em gái, (khoảng 4 lần).
Yếu tố thuận lợi làm cho bệnh tự kỷ nặng lên
- Gia đình ít dành ra thời gian dạy trẻ
- Cho trẻ xem tivi quá nhiều
- Ít cho trẻ được tiếp cận và chơi với những trẻ khác
Nguyên nhân của rối loạn phổ tự kỷ?
- Não bộ có những chất hóa học ảnh hưởng đến suy xét, cảm giác và hành vi. Trong trường hợp các chất hóa học này mất cân bằng, các sai lầm trong cách suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của trẻ sẽ xuất hiện.
Trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ có thể có quá là nhiều hoặc quá ít một hay vài chất hóa học nào đó trong hoạt động não bộ.
- Nếu như mẹ của bé bị nhiễm virus, bị đái tháo đường, hoặc vẫn chưa có chế độ dinh dưỡng lành mạnh khi mang thai thì nguy cơ bị tự kỷ của trẻ sẽ tăng lên.
Tiếp cận với một số chất hóa học hoặc thuốc trong thai kỳ, thiếu oxy do cuộc sinh kéo dài hay trẻ bị sinh non cũng có thể gây tăng rủi ro này.
- Rối loạn phổ tự kỷ đôi khi cũng có thuộc tính gia đình, có thể có một số gen xoay quanh đến tự kỷ. Nếu như cha của bé lớn hơn 40 tuổi khi mẹ mang thai bé, rủi ro cũng có thể tăng lên.
- Các trẻ em mắc tự kỷ có thể có những chỉnh sửa về mặt cấu trúc ở não bộ. Một số phần của não hoạt động mạnh hơn hoặc ít hơn các trẻ khác.
- Các trẻ em có các sai lầm về não, các hội chứng di truyền như hội chứng đứt gãy nhiễm sắc thể X, đôi khi cũng bị tự kỷ.
Các triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ?
Các triệu chứng rất đa dạng. không có 2 trẻ tự kỷ nào có triệu chứng hoàn toàn giống nhau.
Các kỹ năng xã hội
Hầu hết các em rối loạn phổ tự kỷ đều có rắc rối trong việc hiểu nguyên tắc cho – và – nhận khi trò chuyện, giao tiếp với người khác.
Trẻ cũng gặp vấn đề trong kiểm soát cảm giác của mình, có thể biểu hiện bằng việc khóc hay bằng lời nói.
Các vấn đề giao tiếp
Các sai lầm giao tiếp biểu hiện rất đa dạng. Một vài trẻ tự kỷ không bao giờ nói. Một vài đã từng nói hoặc ê a trước đó, nhưng rồi im bặt.
Các trẻ khác thì chậm bắt đầu, thậm chí không bắt đầu cho tới 5-9 tuổi. Các trẻ có nói chuyện thì thường sử dụng ngôn ngữ theo những cách khác thường.
Trẻ cũng thường không hiểu được các dấu hiệu ngôn ngữ không lời như sự lên xuống giọng, nụ cười, nháy mắt hay cau mày.
Các hành vi lặp đi lặp lại
Trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ thỉnh thoảng lặp đi lặp lại các động tác. Một số vỗ tay liên tục, một số thì đi nhón chân rất nhiều.
Các em cũng thường có các thói quen cứng nhắc và sâu đậm. Trẻ có thể trở nên rất khó chịu với một sự thay đổi nhỏ trong những thứ thân thuộc thường ngày.
Các yếu tố khác
Trẻ tự kỷ cũng gặp những vấn đề về cảm giác. Nhiều trẻ rất nhạy cảm đối với các âm thanh, kiểu hình, mùi, vị cụ thể.
Lời kết
Việc can thiệp sớm sẽ giúp cải thiện tình trạng hòa nhập và khả năng ngôn ngữ của trẻ. Để phòng rối loạn phổ tự kỷ, cha mẹ cần chú ý cam kết thai sản an toàn cho người mẹ, hạn chế sinh con khi cao tuổi, tránh các yếu tố bất lợi của môi trường sống. Quan tâm tác động sớm tới trẻ trong chơi tương tác, vận động và phát triển giao tiếp.
Xem thêm:
Thu Phượng – Tổng hợp, chỉnh sửa
(Nguồn tham khảo: bvttvinhphuc, youmed, vinmec)
